#58 In Memoriam : Klaus Dinger (1946 – 2008)

eerste druk: 13-04-2008
eindredactie: Wouter Bessels

Een rebel. Een einzelgänger. Anderen noemden hem een dwarsligger of een onhandelbare, gefrustreerde, invloedrijke muzikant, of zelfs een romanticus. Klaus Dinger was het allemaal. De zanger/gitarist/drummer uit Düsseldorf overleed 21 maart onverwachts aan een hartstilstand, drie dagen voor zijn 62-jarige verjaardag. Het nieuws werd pas een paar weken later bekendgemaakt, nadat familie en vrienden hem in besloten kring hadden begraven.

Klaus Dinger begon als slagwerker en werd tijdens zijn leven vaak in één adem genoemd met Kraftwerk, waarvan hij één van de oprichters was. Dat imago probeerde hij 35 jaar lang van zich af te schudden, want voor de ex-student architectuur begon de muzikale rondreis pas, toen hij samen met Michael Rother uit de groep van Ralf Hütter en Florian Schneider stapte en NEU! oprichtte. Met Rother vormde Dinger een bijna onmogelijk duo.

Wildebras Dinger vond de ‘motorik’-beat uit, een sterk pulserende en energieke drumtechniek, waarin hij altijd op zoek naar de climax, de uitbarsting en de kick was. Hij noemde het zelfs de ‘Apache’-beat: herkenbaar aan de minimale, maar zeer geconcentreerd gespeelde grooves. Daar tegenover stond Rother, die voor de melodieuze gitaarpartijen zorgde en de sfeer op een hele andere manier in de muziek wilde leggen. Samen met producer Conny Plank maakten zij de eerste NEU!-plaat uit 1971 tot een tijdloze klassieker. Het album werd het voorbeeld van Duitse progressieve muziek in haar zuiverste vorm, die anno 2008 nog steeds fris en ruimtelijk klinkt. Brian Eno en David Bowie, Stereolab, Radiohead, Sigur Rós, maar ook de Legendary Pink Dots en Steven Wilson (Porcupine Tree / no-man), ze zijn allemaal schatplichtig aan het NEU!-geluid. Op de twee daaropvolgende platen begonnen zij elkaar te beïnvloeden. Rother begon meer te experimenteren (ook onder invloed van de muziek van Cluster) en Dinger raakte geïnteresseerd in synthesizers om daar kalme klanken mee te maken.

Het epos van het duo werd ook meteen haar zwanenzang: “Neu! 75” uit 1975 toont op de twee plaatkanten twee complete muzikale gezichten met wonderschone, sferische en minimale progrock. Vooral Dinger manifesteerde zich als ‘punker’, liet zijn broer Thomas en Hans Lampe (assistent van producer Conny Plank) drums inspelen en legde zo de basis voor zijn volgende muzikale project, La Düsseldorf. Rother ontwikkelde zich daarna als de Duitse evenknie van Mike Oldfield. Beiden waren elkaars tegenpolen geworden en stonden op persoonlijk vlak zeer ver van elkaar af.

La Düsseldorf was tussen 1976 en 1983 het muzikale hoogtepunt van Klaus Dinger. Hij kon er zijn ideeën in kwijt, ontwikkelde zich muzikaal op een sterke manier en tekstueel toonde hij zich op een bijna dadaïstische manier. De drie lp’s verkochten met name in Duitsland erg goed: ze bleken van grote invloed op de Neue Deutsche Welle-stroming, maar ook op internationale New Wave. Zo ook de Engelse groep Freur, die later uitgroeide tot Underworld en waarvan voorman Karl Hyde dezelfde manier had om dadaïstische, compacte teksten op snelle muziek te zetten. Cha Cha 2000, Time, Individuellos, Silver Cloud, het waren stuk voor stuk klassiekers waar Dinger in de jaren na La D. veelvuldig op teruggreep.

Interne conflicten dreven de broers uiteen (Thomas overleed in 2002 op 49-jarige leeftijd) en ook Hans Lampe moest het ontgelden. Klaus Dinger bouwde in Nederland vlak bij Kortgene (Zeeland) een studio, waar hij het meeste materiaal van “Néondian” opnam, de eigenlijke vierde La D.- plaat uit 1985. Op een enkele uitzondering na bleek het een grote herhalingsoefening te zijn. De teksten waren zeer anti-Amerikaans en indirect kostte Dinger dat zijn platencontract met Warner Brothers. Jarenlang ging hij tevergeefs op zoek naar een nieuwe deal, maar stuitte eigenlijk altijd op de ‘powers that be’ van de muziekindustrie. Men vond de muziek van Dinger niet commercieel genoeg, te extreem en te onsamenhangend. Het bleef de grote frustratie van de man die zich, volgens hem met zijn staat van dienst, enorm miskend voelde. Zijn volgende bandproject “Die Engel des Herrn” (1988) nam hij weer in Düsseldorf op en bracht hij in eigen beheer uit, maar verkocht slechts mondjesmaat. Artistiek gezien was er wederom weinig nieuws onder de zon.

In de jaren negentig tekende Dinger een contract bij het Japanse Captain Trip-label. Daar bracht hij nieuwe muziek uit onder de naam La! Neu?. Ook verschenen repetitie-opnames van NEU! uit 1972 en de nooit uitgebrachte sessies van Dinger en Rother uit 1984, de laatste keer dat zij samen in de studio werkten met producer Conny Plank. Rother was fel tegen deze uitgaves. En Dinger was inmiddels verboden om onder zowel NEU! als La Düsseldorf te werken. Diverse cd’s van La! Neu? volgden, evenals twee marathonoptredens in Tokyo en Osaka in 1996.

Tevens kregen hij en Michael Rother eindelijk de rechten voor de drie NEU!-lp’s; hun ’trilogie’ werd in 2000 prachtig geremasterd op het Grönland-label (distributie via EMI) uitgebracht. Er ontstond een hernieuwde interesse in een stukje belangrijk ‘Gesamtkunstwerk’: al het werk van Dinger kenmerkte zich door een eenheid in titel, muziek en het hoesontwerp. De zakelijke hereniging leidde helaas niet tot een nieuwe muzikale samenwerking. Vier jaar later verschenen eindelijk ook de La Düsseldorf-platen op cd (een snel teruggetrokken release op Captain Trip daargelaten) en Dinger kon tevreden zijn… maar dat was niet het geval. Ondanks een miljoenencontract vond hij -wederom- dat ‘zijn werk’ beter had verdiend. Hij voelde zich nog steeds miskend en ditmaal vooral tegengewerkt door de marketingmachine van een grote maatschappij als EMI.

De laatste jaren werkte Dinger in Düsseldorf samen met een stel Japanse en Nederlandse muzikanten aan een nieuw project, “Japandorf”. Dat kon hij helaas niet meer afronden. Hoewel Dinger al zeker 20 jaar muzikaal geen zoden aan de dijk meer heeft gezet, is met zijn overlijden toch een sleutelfiguur in de Duitse moderne muziek verloren gegaan. Een rebel met stiekem tóch een melancholisch hart. Helaas stopte deze te vroeg met zijn eigen ‘motorik’-beat.